Kimler aşıya neden karşı?

05/04/2021

Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Ceylan Engin’in İtalya’da aşı karşıtlığı üzerine yürüttüğü araştırmaya göre aşıya en çok karşı olanlar daha az eğitimli ve 25-34 yaş aralığında olanlar. Ülkenin sağlık sistemi ve politik kurumlarına olan güvensizlik arttıkça da aşı karşıtlığı yükseliyor. Engin, aşı karşıtlığının Covid-19 pandemisinden önce de özellikle gelişmiş ülkelerde yükselmeye başlamış olduğunu vurguluyor.

Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Ceylan Engin’in Milano Üniversitesi’nden Doç. Dr. Cristiano Vezzoni ile İtalya’daki aşı karşıtlığı üzerine yürüttüğü araştırma geçtiğimiz aylarda Population Review’da yayımlandı.

Doktora derecesini Teksas A&M Üniversitesi’nde tamamladıktan sonra Milano Üniversitesi’nde misafir araştırmacı olarak çalışmaya başlayan Ceylan Engin, burada otuzdan fazla ülkede yürüttüğü anket çalışmalarıyla toplumların davranış kalıplarını ölçen “European Social Survey” (ESS) ağının İtalya ayağına katıldı ve aşı karşıtlığı üzerine araştırmalarına başladı. 2016 yılında yürütülen araştırmada 2626 kişiyle yüz yüze görüşmeler yapıldı ve bireylerin genel olarak aşıya karşı tutumları incelendi.

İtalyanların yüzde 15’i aşılara karşı

Araştırma sonuçlarına göre İtalya’da aşı karşıtlığının pandemi öncesinde de var olduğunu paylaşan Ceylan Engin, İtalyanların yüzde 15’inin genel olarak aşı karşıtı olduğunu belirtti: “Toplumun yüzde 25’i ise aşıya ne karşı olduğunu ne de aşıyı desteklediğini söyledi. Yani İtalya’da toplumun sadece yüzde 60’ının aşılara olan güveninin yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Sürü bağışıklığının sağlanması için toplumda en az yüzde 90 oranında bağışıklık olması gerektiğini düşünürsek İtalya için tablo hiç iç açıcı sayılmaz.”

Gelişmiş ülkelerde aşı karşıtlığı yükseliyor

Engin, gelişmiş ülkelerde aşıya karşı güvenin azaldığını da ekledi: “Yapılan araştırmalar sadece İtalya’da değil, tüm gelişmiş ülkelerde aşıya karşı güvende bir azalış olduğunu gösteriyor. Bu özellikle gelişmiş ülkeler için büyük tehlike uyandıran bir unsur. Aşı karşıtlığının gelişmiş ülkelerde gelişmekte olan ülkelere göre daha yüksek olması ilgi çeken bir bulgu oldu.”

“Aşı karşıtlığı toplumlar için ciddi riskler oluşturuyor”

Ceylan Engin, böyle bir araştırma yapma fikrinin nasıl ortaya çıktığını ise şu sözlerle aktardı: “Bugün Türkiye’de doğan birinin ortalama 77 yıl, İtalya’da doğan birinin de ortalama 83 yıl yaşayabilmesini sağlayan şeylerden biri aşılar sayesinde bulaşıcı hastalıklarla baş edebiliyor olmamız; fakat son beş on yıldır insanların aşıya karşı güvenlerinde bir sarsılma var. Bu tespitten yola çıkarak çalışma arkadaşım Cristiano Vezzoni ile konuyu araştırdık ve aşı karşıtlığının ne kadar yaygın olduğunu, aşı karşıtı insanların nasıl bir profile sahip olduğunu ve aşı karşıtlığının nedenlerini öğrenmek istedik.”

“Aslında bu soruların cevapları pandemi öncesinde de önemliydi, çünkü ailelerin çocuklarını aşılamaktan çekindiği bir dönemdeyiz ve bu toplum için inanılmaz riskler oluşturuyor. Pandemiyle beraber bu soruların cevapları daha da önem kazandı. Kimlerin neden aşı karşıtı olduğunu anlamalıyız ki devletler, siyasetçiler, ilgili kurum ve kuruluşlar bu konuda aksiyon alabilsin.”

“Aşının hayat kurtardığına tanık olduğunuzda güveniniz de yüksek olacaktır”

Engin’in İtalya’da yaptığı araştırmaya göre 25-34 yaş aralığındaki kişilerde, daha az eğitimli olanlarda ve devlete ve sağlık kuruluşlarına güvenmeyenlerde aşı karşıtlığının daha yüksek olduğu ortaya çıktı. Engin, 25-34 yaş aralığında aşı karşıtlığının neden yüksek olabileceğini ise şöyle değerlendirdi: “Yaşlı bireyler salgın yüzünden ölüm oranlarının yüksek olduğu dönemlerden geçtikleri için aşının hayat kurtarıcı etkilerine de tanık olmuşlardır, bu nedenle örneğin Türkiye’de de yaşlıların aşıya karşı tutumunun daha ılımlı olacağını öngörmekteyim. Gelişmekte olan ülkelerin aşıya güven oranlarının yüksek olması da bu şekilde açıklanabilir. Aşının hayat kurtardığına tanık olduğunuzda güveniniz de yüksek olacaktır. Salgının daha az etkilediği ülkelerde ise salgının korkusunun yerini aşıların sözde yan etkilerine dair korkular alabiliyor.”

Türkiye’deki aşı karşıtlığı da araştırılacak

Benzer bir çalışmayı Türkiye’de yapmak için de hazırlıklara başladığını paylaşan Ceylan Engin, bu defa Türkiye’deki bireylerin sosyo-ekonomik ve hane içi özelliklerini inceleyerek Covid-19 salgını döneminde hükümete, sağlık kurumlarına, bilime ve aşılara karşı tutumların nasıl değiştiğini demografik olarak araştıracağını belirtti.

Dr. Öğr. Üyesi Ceylan Engin, aşı karşıtlığını azaltmak için yapılabilecekleri de şöyle sıraladı: “İtalya’daki bulgularımız doğrultusunda ilk önerim aşıyı savunuculuk programlarının 25-34 yaş arası, daha az eğitimli ve aşılanma oranlarının en düşük olduğu bölgelerde yaşayan kesimleri hedef alması. Ayrıca hükümete güvenin az olduğu ülkelerde aşı savunuculuğunun sivil toplum örgütleri tarafından yapılması daha etkili olacaktır.”